Тригонометрични функции - sin, cos, tg, cotg
Нека имаме ортонормирана координатна система 0xy с център О и окръжност с център О и радиус 1(такава окръжност се нарича еденична окръжност).
- х-координатата на т. P се нарича косинус от t и се пише cos(t);
- y-координатата на т. P се нарича синус от t и се пише sin(t);
- числото sin(t)/cos(t) се нарича тангенс от t и се пише tg(t);
- числото cos(t)/sin(t) се нарича котангенс от t и се пише cotg(t).
Синусова функция
sin : R -> R
Всички тригонометрични функции са периодичнки. Периода на sin е 2π.
sin(x) се изменя в интервала [-1,1].
Косинусова функция
cos : R -> R
Периода на cos е 2π.
cos(x) се изменя в интервала [-1,1]
Тангенс
tg : R -> R
Периода на tg e π, тангенсовата функция е недефинирана в стойност x = (π/2) + kπ, к=0,1,2,...
tg може да приема всички стойности от R.
Анимирана графика(отваря се в нов прозорец):
Графика на тангенс в интервала 0 - 2π
Котангенс
cotg : R -> R
Периода на cotg e π и функцията е недефинирана при x = kπ, к=0,1,2,...
cotg може да приема всички стойности от R.
Стойностите на sin, cos, tan, cotg за ъгли 0°, 30°, 60°, 90°, 120°, 135°, 150°, 180°, 210°, 225°, 240°, 270°, 300°, 315°, 330°, 360°
Лесен начин да запомните таблицата за основните стойности на sin и cos:
sin([0, 30, 45, 60, 90]) = cos([90, 60, 45, 30, 0]) = корен квадратен([0, 1, 2, 3, 4]/4)
Основно тригонометрично тъждество
Ако имаме една t радиана ще имаме точно една точка от единичната окръжност P(cos(t),sin(t)).
Квадрата от дължината на [OP] = 1
=>
Зависимости спрямо ъгъла
Ако t + t' = 180° то:
- sin(t) = sin(t')
- cos(t) = -cos(t')
- tg(t) = -tg(t')
- cotg(t) = -cotg(t')
Ако t + t' = 90° то:
- sin(t) = cos(t')
- cos(t) = sin(t')
- tg(t) = cotg(t')
- cotg(t) = tg(t')
Tригонометрични формули
Формули за половинка ъгли
$\sin\frac{\alpha}{2}=\pm\sqrt{\frac{1-\cos\alpha}{2}}$
+ ако $\frac{\alpha}{2}$ е в квдрант | или ||
- ако $\frac{\alpha}{2}$ е в квдрант ||| или |V
$\cos\frac{\alpha}{2}=\pm\sqrt{\frac{1+\cos\alpha}{2}}$
+ ако $\frac{\alpha}{2}$ е в квдрант | или |V
- ако $\frac{\alpha}{2}$ е в квдрант || или |||
$tg\frac{\alpha}{2}=\pm\sqrt{\frac{1-\cos\alpha}{1+\cos\alpha}}$
+ ако $\frac{\alpha}{2}$ е в квдрант | или |||
- ако $\frac{\alpha}{2}$ е в квдрант || или |V
$\textrm{ cotg }\frac{\alpha}{2}=\pm\sqrt{\frac{1+\cos\alpha}{1-\cos\alpha}}$
+ ако $\frac{\alpha}{2}$ е в квдрант | или |||
- ако $\frac{\alpha}{2}$ е в квдрант || или |V
$\textrm{ tg }\frac{\alpha}{2} = \frac{\sin\alpha}{1+\cos\alpha} = \frac{1-\cos\alpha}{\sin\alpha}=\csc\alpha-\textrm{ cotg }\alpha$
$\textrm{ cotg }\frac{\alpha}{2} = \frac{\sin\alpha}{1-\cos\alpha} = \frac{1+\cos\alpha}{\sin\alpha}=\csc\alpha+\textrm{ cotg }\alpha$
Формули за двоен/троен ъгъл
$\sin(2u) = 2\sin(u)\cdot \cos(u)$
$\cos(2u) = \cos^2(u) - \sin^2(u) = 2\cos^2(u) - 1 = 1 - 2\sin^2(u)$
$\textrm{ tg }(2u) = \frac{2\textrm{ tg }(u)}{1- \textrm{ tg }^2(u)}$
$\cos(2u) = \frac{1 - \textrm{ tg }^2(u)}{1 + \textrm{ tg }^2(u)}$
$\sin(2u) = \frac{2\textrm{ tg }(u)}{1 + \textrm{ tg }^2(u)}$
$\sin3\alpha = 3\sin\alpha - 4 \sin^3\alpha$
$\cos3\alpha = 4\cos^3\alpha - 3 \cos\alpha$
$\textrm{ tg }3\alpha=\frac{3\textrm{ tg }\alpha - \textrm{ tg }^3\alpha}{1-3\textrm{ tg }^2\alpha}$
$\textrm{ cotg }3\alpha=\frac{\textrm{ cotg }^3\alpha-3\textrm{ cotg }\alpha}{3\textrm{ cotg }^2\alpha-1}$
$\sin4\alpha = 4\cos^3\alpha\sin\alpha - 4\cos\alpha \sin^3\alpha$
$\cos4\alpha = \cos^4\alpha - 6\cos^2\alpha\sin^2\alpha + \sin^4\alpha$
$\textrm{ tg }4\alpha=\frac{4\textrm{ tg }\alpha - 4\textrm{ tg }^3\alpha}{1-6\textrm{ tg }^2\alpha+\textrm{ tg }^4\alpha}$
$\textrm{ cotg }4\alpha=\frac{\textrm{ cotg }^4\alpha-6\textrm{ cotg }^2\alpha+1}{4\textrm{ cotg }^3\alpha-4\textrm{ cotg }\alpha}$
Формули за намаляване на степента
$\sin^2(\alpha)=\frac{1 - \cos(2\alpha)}{2}$
$\sin^3(\alpha)=\frac{3\sin\alpha - \sin(3\alpha)}{4}$
$\sin^4(\alpha)=\frac{\cos(4\alpha) - 4\cos(2\alpha) + 3}{8}$
$\cos^2(\alpha) = \frac{1 + \cos(2\alpha)}{2}$
$\cos^3(\alpha)=\frac{3\cos\alpha + \cos(3\alpha)}{4}$
$\cos^4(\alpha)=\frac{4\cos(2\alpha) + \cos(4\alpha) + 3}{8}$
Сума и разлика на ъгли
$\sin(\alpha + \beta) = \sin(\alpha)\cdot \cos(\beta) + \cos(\alpha)\cdot \sin(\beta)$
$\sin(\alpha - \beta) = \sin(\alpha)\cdot \cos(\beta) - \cos(\alpha)\cdot \sin(\beta)$
$\cos(\alpha + \beta) = \cos(\alpha)\cdot \cos(\beta) - \sin(\alpha)\cdot \sin(\beta)$
$\cos(\alpha - \beta) = \cos(\alpha)\cdot \cos(\beta) + \sin(\alpha)\cdot \sin(\beta)$
$\textrm{ tg }(\alpha + \beta) = \frac{\sin(\alpha + \beta)}{\cos(\alpha + \beta)}=\frac{\sin(\alpha)\cdot \cos(\beta) + \cos(\alpha)\cdot \sin(\beta)}{\cos(\alpha)\cdot \cos(\beta) - \sin(\alpha)\cdot \sin(\beta)}$
$\textrm{ tg }(\alpha + \beta) = \frac{\textrm{ tg }(\alpha) + \textrm{ tg }(\beta)}{1 - \textrm{ tg }(\alpha)\cdot\textrm{ tg }(\beta)}$
$\textrm{ cotg }(\alpha \pm \beta) = \frac{\textrm{ cotg }(\beta)\textrm{ cotg }(\alpha)\mp 1}{\textrm{ cotg }(\beta)\pm cot(\alpha)}=\frac{1\mp \textrm{ tg }(\alpha)\textrm{ tg }(\beta)}{\textrm{ tg }(\alpha)\pm \textrm{ tg }(\beta)}$
$\sin(\alpha + \beta + \gamma) = \sin\alpha \cos\beta \cos\gamma + \cos\alpha \sin\beta \cos\gamma + \cos\alpha \cos\beta \sin\gamma - \sin\alpha \sin\beta \sin\gamma$
$\cos(\alpha + \beta + \gamma) = \cos\alpha \cos\beta \cos\gamma - \sin\alpha \sin\beta \cos\gamma - \sin\alpha \cos\beta \sin\gamma $
$- \sin\alpha \cos\beta \sin\gamma - \cos\alpha \sin\beta \sin\gamma$
$\textrm{ tg }(\alpha + \beta + \gamma) = \frac{\textrm{ tg }\alpha + \textrm{ tg }\beta + \textrm{ tg }\gamma - \textrm{ tg }\alpha\cdot \textrm{ tg }\beta \cdot \textrm{ tg }\gamma}{1 - \textrm{ tg }\alpha\cdot\textrm{ tg }\beta - \textrm{ tg }\beta\cdot\textrm{ tg }\gamma - \textrm{ tg }\alpha\cdot\textrm{ tg }\gamma}$
Формули за сбор/разлика на тригонометрични функции
$\textrm{ sin } \alpha + \textrm{ sin }\beta = 2 \textrm{ sin }\frac{\alpha + \beta}{2} \textrm{ cos }\frac{\alpha - \beta}{2}$
$\textrm{ sin } \alpha - \textrm{ sin }\beta = 2 \textrm{ sin }\frac{\alpha - \beta}{2} \textrm{ cos }\frac{\alpha + \beta}{2}$
$\textrm{ cos } \alpha + \textrm{ cos }\beta = 2 \textrm{ cos }\frac{\alpha + \beta}{2} \textrm{ cos }\frac{\alpha - \beta}{2}$
$\textrm{ cos } \alpha - \textrm{ cos }\beta = -2 \textrm{ sin }\frac{\alpha + \beta}{2} \textrm{ sin }\frac{\alpha - \beta}{2}$
$\textrm{ tg }\alpha + \textrm{ tg }\beta = \frac{\sin(\alpha+\beta)}{\cos\alpha\cdot\cos\beta}$
$\textrm{ tg }\alpha - \textrm{ tg }\beta = \frac{\sin(\alpha-\beta)}{\cos\alpha\cdot\cos\beta}$
$\textrm{ cotg }\alpha + \textrm{ cotg }\beta = \frac{\sin(\alpha+\beta)}{\sin\alpha\cdot\sin\beta}$
$\textrm{ cotg }\alpha - \textrm{ cotg }\beta = \frac{-\sin(\alpha-\beta)}{\sin\alpha\cdot\sin\beta}$
Формули за умножение на тригонометрични фукнции
$\textrm{ sin }\alpha \textrm{ sin }\beta = \frac{1}{2} (\textrm{ cos }(\alpha - \beta) - \textrm{ cos }(\alpha + \beta))$
$\textrm{ cos }\alpha \textrm{ cos }\beta = \frac{1}{2} (\textrm{ cos }(\alpha - \beta) + \textrm{ cos }(\alpha + \beta))$
$\textrm{ sin }\alpha \textrm{ cos }\beta = \frac{1}{2} (\textrm{ sin }(\alpha + \beta) + \textrm{ sin }(\alpha - \beta))$
$\textrm{ tg }\alpha\textrm{ tg }\beta = \frac{\textrm{ tg }\alpha+\textrm{ tg }\beta}{\textrm{ cotg }\alpha+\textrm{ cotg }\beta}=-\frac{\textrm{ tg }\alpha-\textrm{ tg }\beta}{\textrm{ cotg }\alpha-\textrm{ cotg }\beta}$
$\textrm{ cotg }\alpha\textrm{ cotg }\beta = \frac{\textrm{ cotg }\alpha+\textrm{ cotg }\beta}{\textrm{ tg }\alpha+\textrm{ tg }\beta}$
$\textrm{ tg }\alpha\textrm{ cotg }\beta = \frac{\textrm{ tg }\alpha+\textrm{ cotg }\beta}{\textrm{ cotg }\alpha+\textrm{ tg }\beta}$
$\sin\alpha\sin\beta\sin\gamma = \frac{1}{4}\big(\sin(\alpha+\beta-\gamma)+\sin(\beta+\gamma-\alpha)+\sin(\gamma+\alpha-\beta)-\sin(\alpha+\beta+\gamma)\big)$
$\cos\alpha\cos\beta\cos\gamma = \frac{1}{4}\big(\cos(\alpha+\beta-\gamma)+\cos(\beta+\gamma-\alpha)+\cos(\gamma+\alpha-\beta)+\cos(\alpha+\beta+\gamma)\big)$
$\sin\alpha\sin\beta\cos\gamma = \frac{1}{4}\big(-\cos(\alpha+\beta-\gamma)+\cos(\beta+\gamma-\alpha)+\cos(\gamma+\alpha-\beta)-\cos(\alpha+\beta+\gamma)\big)$
$\sin\alpha\cos\beta\cos\gamma = \frac{1}{4}\big(\sin(\alpha+\beta-\gamma)-\sin(\beta+\gamma-\alpha)+\sin(\gamma+\alpha-\beta)+\sin(\alpha+\beta+\gamma)\big)$
Универсални субституции
Изразяване на тригонометричните функции чрез $\textrm{tg}\frac{\alpha}{2}$.
Положете $t = \textrm{tg}\frac{\alpha}{2}$
$\sin\alpha = \frac{2\textrm{tg}\frac{\alpha}{2}}{1+\textrm{tg}^2\frac{\alpha}{2}}$
$\cos\alpha = \frac{1-\textrm{tg}^2\frac{\alpha}{2}}{1+\textrm{tg}^2\frac{\alpha}{2}}$
$\textrm{tg}\alpha = \frac{2\textrm{tg}\frac{\alpha}{2}}{1-\textrm{tg}^2\frac{\alpha}{2}}$
$\textrm{cotg}\alpha = \frac{1-\textrm{tg}^2\frac{\alpha}{2}}{2\textrm{tg}\frac{\alpha}{2}}$
Още тригонометрични формули
$1\pm\sin\alpha=2\sin^2\big(\frac{\pi}{4}\pm \frac{\alpha}{2}\big)=2\cos^2\big(\frac{\pi}{4}\mp \frac{\alpha}{2}\big)$
$\frac{1-\sin\alpha}{1+\sin\alpha} = \textrm{ tg }^2(\frac{\pi}{4}-\frac{\alpha}{2})$
$\frac{1-\cos\alpha}{1+\cos\alpha} = \textrm{ tg }^2\frac{\alpha}{2}$
$\frac{1-\textrm{ tg }\alpha}{1+\textrm{ tg }\alpha} = \textrm{ tg }(\frac{\pi}{4}-\alpha)$
$\frac{1+\textrm{ tg }\alpha}{1-\textrm{ tg }\alpha} = \textrm{ tg }(\frac{\pi}{4}+\alpha)$
$\frac{\textrm{ cotg }\alpha + 1}{\textrm{ cotg }\alpha - 1} = \textrm{ cotg }(\frac{\pi}{4}-\alpha)$
$\textrm{ tg }\alpha + \textrm{ cotg }\alpha = \frac{2}{\sin2\alpha}$
$\textrm{ tg }\alpha - \textrm{ cotg }\alpha = -2\textrm{ cotg }2\alpha$
Задачи за упражнение
Задача 1:
Да се реши уравнението sin4x + cos4x = cos2x + 1/2
Задача 2:
Да се реши уравнението sin2x.sin5x = sinx.sin6x
Задача 3:
Да се реши тригонометричното уравнение sin(x + 75°) + sin(x + 15°) = √6.1/2
Задача 4:
Да се реши тригонометричното уравнение
sin2x - 2cos2x + 5cosx = 0
Задача 5:
При кои стойности на реалния параметър p, уравнението има решение
1 + psinx = p2 - sin2x

Меню